PANDORA GERAN KOMUNAL DI SABAH

RAMAI penduduk luar bandar di Sabah yang merupakan penerima geran komunal masih kabur berhubung bentuk pelaksanaan geran itu, kata Suruhanjaya Hak Asasi Manusia Malaysia (Suhakam) pada Rabu.

Sebenarnya mereka tidak pernah dirunding dan kerajaan gagal untuk melibatkan mereka dalam perbincangan sebelum inisiatif itu dilancarkan yang membawa kepada pendedahan isu itu yang tidak diberi peringatan sebelum ini.

Pesuruhjaya Suhakam Jannie Lasimbang berkata sementara suruhanjaya dan orang ramai secara umumnya menyokong usaha seperti ini bagi membantu membangunkan kawasan pedalaman dan meningkatkan ekonomi penduduk, bagaimanapun pelaksanaannya yang bergerak secar apantas menyebabkan banyak perkara terlepas pandang.

Bercakap kepada pemberita pada satu sesi perundingan Inkuiri Nasional mengenai hak tanah Orang Asal dan Asli di sini, Lasimbang berkata ia merupakan satu daripada isu yang dibangkitkan semasa pusingan Inkuiri Nasional yang bermula di negeri ini pada 17 Jun.

Suhakam telah mengadakan sesi itu masing-masing di Keningau dan Tenom dan hari ini sesi itu dimulakan di Dewan Tun Fuad Stephen di Penampang. Ia akan diteruskan di Kota Marudu (26-28 Jun), Tawau (30 Jun hingga 1 Julai) dan Sandakan (3 hingga 5 Julai).

Geran komunal yang pertama diadakan di daerah Nabawan pada pertengahan tahun lepas membabitkan 3,600 hektar tanah dan 700 penduduk dengan majoritinya kaum Murut.

Inisiatif bagi menukar tanah kerajaan berskala besar kepada geran komunal adalah bagi memastikan sementara kaum pribumi menikmati taraf hidup yang lebih baik, tanah yang diambil itu tidak dijual kepada orang luar.

"Orang ramai masih belum diberi penerangan yang cukup mengenai geran komunal dan banyak persoalan yang dibangkitkan ketua kampung masih belum terjawab. Penduduk kampung fikir bahawa mereka perlu menandatangani geran komunal itu tanpa mempersaalkannya jika tidak mereka akan terkeluar.

"Jadi isu-isu sama ada ia boleh diwariskan atau bertukar tangan (kepada anggota keluarga atau waris terdekat) tidak dibincangkan dengan betul dan ada satu klausa yang menyatakan bahawa Pengarah Jabatan Tanah dan Ukur boleh mengubah atau menambah mana-mana benefisiari jadi ianya tidak terpulang kepada anda (sebagai penerima).

"Kebimbangan lain adalah hanya satu peratus isi rumah dibenarkan didaftar sebagai benefisiari sedangkan permohonan biasa bagi hak milik pribumi adalah bagi sesiapa yang melebihi umur tertentu boleh memohon atau penjawat awam pribumi yang mendapat gaji bulanan lebih daripada RM1,500 tidak layak menjadi benefisiari," katanya.

Sehubungan itu, Lasimbang berkata isu utama di sini adalah bahawa geran komunal itu bukan lagi berdasarkan kepada Hak Tanah Adat (NCR), di mana beberapa penduduk boleh dikumpulkan sekaligus dalam satu geran komunal, yang boleh memberi kesan dan menganjak sempadan dan pentadbiran perkampungan.

"Setengah penduduk juga menyuarakan pandangan bahawa jika mereka boleh membangunkan tanah itu atas usaha sendiri, memandangkan semua geran komunal itu adalah berasaskan usahasama dengan agensi, sebagai contoh, Lembaga Pembangunan Tanah Sabah (SLDB) bagi geran komunal sulung di Nabawan, bagi membangunkan tanah itu.

"Dan sudah tentu ia tidak mungkin sama bagi semua penerima geran komunal, jadi sekali lagi kita perlu memasukkan para penduduk dalam perbincangan," katanya.

Sehubungan itu, Lasimbang berkata sebuah komuniti berasaskan badan bukan kerajaan, Partners of Community Organisation (Pacos), telah mencadangkan supaya kerajaan mempertimbang menangguhkan pengeluaran geran komunal yang akan datang supaya semua isu boleh diselesaikan terlebih dahulu.

"Mereka telah mengajukan permintaan tapi kami belum mengemukakannya kepada kerajaan.

"Tetapi terdapat merit di situ kerana Inkuiri Nasional ini mengambil masa dan kita mungkin mampu mengemukakan semua maklum balas kepada kerajaan menjelang tahun depan dan dalam tempoh itu begitu banyak geran komunal perlu diberikan, ini sudah tidak memberi makna," katanya.

Setakat April tahun ini, Ketua Menteri Datuk Seri Musa Aman dilaporkan sebagai berkata bahawa tiga geran komunal telah dikeluarkan di negeri ini membabitkan 7,258 hektar tanah dan 1,702 penduduk di Nabawan dan Tongod.

Musa berkata 15,780 hektar tanah membabitkan 4,161 penerima sedang diproses oleh Jabatan Tanah dan Ukur bagi pengeluaran 43 geran komunal. (BERNAMA)